Hipoparatiroidizm

Hipoparatiroidizm Nedir?

Hipoparatiroidizm metabolizmada kalsiyum ve fosfor seviyelerini kontrol eden kemiklerdeki kalsiyum emilimini artırırken böbreklerdeki fosfor atılımını artıran paratiroid bezler tarafından salgılanan parathormon üretiminin yeterli olmadığı duruma denir. Hipoparatiroidizm de kalsiyum seviyelerinin düşük, fosfor seviyelerinin yüksek olduğu bir durum ortaya çıkar.

Hipoparatiroidizm doğumsal bir hastalık olabileceği gibi tiroid ya da paratiroid bezlerini ilgilendiren bir hastalığa bağlı da görülebilir.

Hipoparatiroidizm tiroid cerrahisi sırasında paratiroid bezlere zarar verilmesi sonucu ya da ameliyat sonrası paratiroid bezlerin geçici beslenme problemine bağlı geçici hipoparatiroidizm bulguları görülebilir. Bu semptomlar karıncalanma, kramp, çarpıntı, uyuşukluk, kas spazmları, cilt, saç ve tırnak problemleri görülebilir. Böyle durumlarda kalsiyum ve D vitamini tedavileri verilir.

Hipoparatiroidizm Neden Olur?

Paratiroid bezleri tiroid bezi üst ve alt kutuplar arkasında genellikle 4 adet mercimek büyüklüğünde bezlerdir. Metabolizmada ki kalsiyum ve fosfor seviyelerini kontrol eden parathormon üretirler. Hipoparatiroidizm bu bezlerdeki sorunlar nedeniyle parathormon un yetersiz üretimiyle ortaya çıkar.

Hipoparatiroidizm, paratiroid bezlerdeki işlev bozukluğu veya hasar sonucu meydana gelebilir. En yaygın nedenleri arasında

• Tiroid ya da paratiroid bezler ile ilgili ameliyatlar sonrasında paratiroid bezlerin çıkarılması ile, hasar görmesi ile ya da beslenmesinin bozulması ile görülebilir.
• Doğumsal olarak da görülebilir. Bu da paratiroid bezlerin yeterince gelişmemesi ve parathormon üretiminde yetersizliğe neden olarak hipoparatiroidizm bulguları ortaya çıkar.
• Otoimmün hastalıklarda da bağışıklık sisteminin kendi dokularını yabancı alğılayarak saldırması ve tahrip etmesi ile de hipoparatiroidizm görülebilir.
• Hipoparatiroidizm enfeksiyon, ışın tedavisi, kanser, magnezyum düşüklüğü, genetik sendromlarda da görülebilir.

Hipoparatiroidizm Belirtileri Nelerdir?

Hipoparatiroidizm, paratiroid bezlerinin yeterli miktarda parathormon salgılayamadığı durumdur. Bu durumda kan kalsiyum seviyeleri düşer ve fosfor düzeyi kanda yükselir. Buna bağlı olarak da vücuttaki kaslarda spazmlar, kramplar, titremeler görülebilir.

Sinir sistemini etkileyerek duyu kaybı, uyuşukluk, kramp gibi belirtiler görülebilir. Beyin fonksiyonlarını etkileyerek hafıza kaybı, konsantrasyon bozukluğu gibi belirtiler ortaya çıkabilir. Ciltte özellikle el ve ayaklarda kuruluk, çatlama, kaşıntı görülür. Diş eti hastalıklarına sebep olabilir.

Gözlerde kızarıklık, yanma, sulanma, ışık hassasiyeti görülebilir. Bununla birlikte kalp ve ritim bozukluklarına ve kemik zayıflıklarına neden olabilir. Tüm bu belirtiler hipoparatiroidizmde kişiden kişiye değişmekle birlikte, hafif ya da hiç görülmeyebilir.

Hipoparatiroidizm Tanısı Nasıl Konulur?

Hipoparatiroidizm tanısı, yapılan fizik muayene, tıbbi özgeçmiş ve kan testleri yapılarak konulabilir. Hipoparatiroidizm genellikle kan testleriyle teşhis edilir. Kanda kalsiyum, fosfor ve parathormon seviyeleri ölçülür. Hipoparatiroidizmde kan kalsiyum seviyeleri düşük, fosfor seviyeleri yüksektir.

Parathormon seviyeleri ise normalden düşük veya normal olabilir. Bunun dışında tiroid ultrasonu ya da paratiroid sintigrafisi gibi görüntüleme yöntemleri tanıyı destekler. Hipoparatiroidizm tanısı konulduktan sonra ise kalsiyum ve D vitamini destek tedavileri veya parathormon destek tedavileri yapılabilir.

Tedavi genelde hastalığın şiddetine göre düzenlenebilir. Tedavi de amaç, kalsiyum fosfor dengesini sağlamak, semptomları azaltmak ve oluşabilecek komplikasyonları önlemektir.

Hipoparatiroidizm Çeşitleri

Hipoparatiroidizm, paratiroid bezlerinin yeterli miktarda parathormon üretememesi veya üretilen parathormonun yeterince etki gösterememesi sonucu ortaya çıkan bir durumdur.

1. İdeopatik Hipoparatiroidizm: İdeopatik hipoparatiroidizm nedeni bilinmeyen şekilde ortaya çıkar, genellikle çocukluk veya ergenlik döneminde görülebilir ve kalıtsal olabilir.
2. Pseudo Hipoparatiroidizm: Pseudo hipoparatiroidizm çeşidinde ise parathormon düzeyleri normal olsa bile kanda kalsiyum ve fosfor dengesi bozuktur. Bu da paratiroid bezlerin etrafındaki dokularda veya böbreklerdeki bri hastalık nedeniyle ortaya çıkabilir.
3. Edinsel Hipoparatiroidizm: Edinsel hipoparatiroidizm daha önce sağlıklı olan bir kişide sonradan ortaya çıkar. Nedeni genellikle tiroid için yapılan cerrahi ya da radyoterapi gibi uygulamalar sonrasında paratiroid bezine zarar verilmesiyle görülür.

Hipoparatiroidizm çeşitleri hastalığın nedenlerine ve semptomlarına göre farklılık gösterir ve bu farklılıklara göre tedavileri düzenlenir.

Hipoparatiroidizm Tedavisi Nasıl Yapılır?

Hipoparatiroidizm tedavisi, hastalığın nedenlerine, semptomlarına ve hastanın durumuna göre belirlenir. Tedavide amaç, kandaki kalsiyum ve fosfor dengesini düzeltmek, semptomları azaltmak ve oluşabilecek komplikasyonları önlemeye yöneliktir. En sık kullanılan tedavi yöntemi kalsiyum ve D vitamini replasmanlarıdır. Burada amaç, kan kalsiyum seviyesini yükseltmek ve kalsiyum emilimini artırmaktır.

Hipoparatiroidizm sebebi eğer parathormon eksikliği ise, parathormon replasmanı uygulanabilir. Bunların dışında hastalara kalsiyum emilimini artıran diüretikler, kalsiyum atılımını azalatan bifosfonatlar ya da Hipoparatiroidizm sebebi otoümmin bir hastalık ise kortikosteroid gibi ilaçlar tedavide kullabilabilir. Bu tedavi sırasında hastanın semptomları ve kan kalsiyum seviyeleri düzenli şekilde takip edilerek doz ayarlaması yapılır.

Hipoparatiroidizm Beslenme Önerileri?

• Hipoparatiroidizmli hastalar için uygun beslenme önerileri, kalsiyum ve D vitamini alımı bu hastalıkta önemli olduğu için hastaların beslenmelerinde süt, peynir, yoğurt, brokoli, badem, kuru kayısı, portakal suyu gibi kalsiyum ve D vitamini yönünden zengin gıdalar tercih edilmelidir.
• D vitamini kalsiyum emilimini artırdığı için D vitamini açısından zengin, süt, yumurta, balık tüketimi gereklidir.
• Magnezyum da kemik sağlığı için önemlidir ve kalsiyum emilimine yardımcı olduğu içim tahıllar, badem, kabak, kaju, ıspanak gibi besinlerin alınması önerilir.
• Yüksek tuzlu gıdaların ve işlenmiş gıdaların tüketiminin azaltılması önerilir.
• Alkol kemik sağlığına zarar verebilir, kalsiyum seviyesini düşürebilir. Alkol tüketimini azaltmak ya da sınırlamak önemlidir.