Yağ bezesi (lipom-lipoma) halk arasında yağ bezesi olarak bilinen tıp literatüründe lipom (bir yağ hücresi kümesinin bir kapsül içinde büyümesi sonucu oluşan yumuşak kıvamlı şişliklerdir) olarak adlandırılan vücudun genellikle yağ içeren herhangi bir bölgesinde (karın içi de dahil) içerisi yağ dokudan oluşan, çoğunlukla küçük, iyi huylu, tümöral kitlelere denir. Genellikle boyun, omuz, sırt, göğüs ve karın bölgesinde görülmekle birlikte; vücudun her yerinde görülebilir.
Lipomlar çoğunlukla deri altında ele gelen ve gözle görülen içerisi yağ lobülleriyle dolu, etrafı ince bir kapsülle sarılı kitlelerdir. Genellikle ağrısızdır ve iyi huyludur. Yani, kanser hücresi içermezler. Bazı durumlarda bu yağ bezeleri büyüyerek büyük boyutlara ulaşabilir. Estetik olarak görüntü bozukluğu yapabileceği gibi etraf dokulara da baskı yaparak rahatsızlık verebilir. Bu durumlarda cerrahi planlanır.
Genellikle iyi huylu tümörler olarak adlandırılırlar. İyi huylu olmalarına rağmen hastalar tarafından estetik açıdan rahatsız olmalarının dışında ciddi bir sağlık sorunu yaratmazlar. Ancak hızlı büyüyen, şekil bozukluğu yaratan, ağrı şikayeti oluşturan, hassasiyet uyandıran, sertleşme eğiliminde olan lipomlar önemli olabilirler. Bu durumda cerrahi müdahale gerekebilir.
Yağ bezeleri çoğunlukla saçlı deride, sırt ve karın bölgesinde, yüz, omuz gibi bölgelerde sıklıkla görülmesine rağmen her yerde olabilir. Yumuşak karakterli olan lipomlar elle bakıldığında genellikle düzgün yüzeyli, yumuşak ve hareket ettirilebilen kitleler olarak tanımlanır.
Her yaş grubunda görülmesine rağmen çocuk yaş grubunda nadirdir. Yağ bezeleri ağrısız kitleler olarak görülürken, ağrı oluşturması cerrahi olarak çıkartılmasına sebep olur. Her hücrede olduğu gibi yağ bezesi hücreleri de çoğalma eğiliminde olduğundan büyük boyutlara gelebilir. Böyle durumlarda yağ bezelerinin çıkartılması önerilmektedir. Çıkartılan her yağ bezesi mutlaka patolojik incelemeye gönderilmedir. Yağ bezeleri genellikle küçük boyutlu olup, tedavi gerektirmezler.
Yağ bezesinde gözlenen en sık belirti deri altında hissedilen, ele gelen şişliktir. Bu deri altındaki şişlik sabit durabileceği gibi, büyüme eğilimi de gösterebilir. Derinin ince olduğu bölgelerde (yüz gibi) daha çıkıntılı görünmekle birlikte sırt ve karın bölgesindeki yağ bezeleri daha çok el ile hissedilen, yumuşak, hareketli, oval veya yuvarlak şişlikler olarak farkedilebilirler. Büyük boyutlara gelebilir. Yağ bezeleri genellikle ağrısızdır ve yavaş büyüme eğilimindedirler. Uzun yıllarca aynı boyutta kalabilirler. Büyüyerek etraf dokulara bası yaparlar ise ağrıya neden olabilirler. Ayrıca hissedilmeyen yağ bezeleri, başka bir nedenle yapılan ultrason ile saptanabilirler. Ancak büyük çoğunluğu fizik muayenede doğru tanı alarak lokal anestezi ile basit bir cerrahi müdahale ile çıkartılarak patolojik olarak incelemeye gönderilir ve hastalar aynı gün sosyal hayatına dönebilirler.
Yağ bezeleri eğer travmaya maruz kalırlar ise, enfekte olabilirler, ağrıya sebep olabilir, kızarıklık ortaya çıkabilir, büyüyerek cilt dışına iltihaplı akıntı şeklinde görülebilir. Ağrıya sebep olması, enfekte olması, kısa sürede hızlı büyümesi gibi nedenler görülür ise yağ bezesinin cerrahi olarak çıkartılması gerekmektedir. Yağ bezeleri genellikle cilt altı yerleşimlidir. Büyük boyutlara geldiğinde cilt yüzeyindeki damarlara baskı yaparak kızarık bir görüntüye sebep olabilirler. Bu baskı ile bazen cilt altında kıvrımlı görüntüye sebep olabilirler.
Yağ bezesinin oluşumuyla ilgili sebepler tam olarak bilinmemekle birlikte ailesinde olanlarda (genetik faktörlere bağlı) daha fazla görülmektedir. Her yaşt görülebileceği gibi genellikle 40 yaşından sonra ortaya çıkar. Her iki cinsiyette de görülür ancak kadınlarda daha sık rastlanır. Obezite de yağ bezesi oluşumunu tetikleyebilir. Travmaya maruz kalındığında ortaya çıkabileceği gibi travma sonrasında yağ nekrozu şeklinde de ortaya çıkabilir. Yağ nekrozu olduğu taktirde muayene ve görüntüleme yöntemleri ile ayrımı tam yapılamaz ve cerrahi müdahale gerekir.
İleri yaşlarda beslenme bozukluklarında, bazı hastalıklarda, kan lipit düzeyinin yüksek olduğu kişilerde daha sık görüldüğü gözlenmektedir. Lipomun meydana gelme sebebi ne olursa olsun çoğunlukla iyi huylu lezyonlar olması nedeniyle şikayet oluşturmayan yağ bezeleri takip edilebilir, ağrı, enfeksiyon, kızarıklık, hızlı büyüme, büyük boyutlarda estetik problem yaratan yağ bezeleri cerrahi olarak çıkarılmalıdır.
İyi huylu ve kötü huylu olarak ikiye ayrılır. İyi huylu olanlar; çoğunlukla gövde ve ekstremitelerde görülür. Açık sarı renkli ve hafif sert bir yapısı mevcuttur. İyi huylu oldukları için büyük boyutlara ulaşmadığı sürece takipte kalınması önerilir.
Kötü huylu yağ bezeleri; yağ dokusunun kanserleşmesi sonucu oluşan kitlelerdir (liposarkom). Nadir görülen bu tümörler saptandığı ya da şüphelenildiği taktirde mutlaka cerrahi olarak çıkarılmalıdır. Bunların dışında çoğunlukla göz çevresinde görülen daha küçük yağ bezeleri de mevcuttur.
Basit lipom, en yaygın yağ bezesi türüdür. Cilt altında görülür, genellikle yumuşak, hareketli ve oval ya da yuvarlaktır.
Konjenital lipom, doğumla birlikte var olan yağ bezesidir. Genellikle küçüktür. Çoğunlukla müdahale gerektirmez.
Gözle görülebilen yağ bezeleri, çoğunlukla doktorlar tarafından yapılan fizik muayene ile tanısı konulabilir. Bu tür yağ bezeleri genellikle oval ya da yuvarlak, düzgün yüzeyli, hareket edebilen ve ağrısız kitleler olarak saptanır. Eğer doktorun muayenesi sonrasında fark edilen kitlenin yağ bezesinin dışında başka bir kitle şüphesi uyandıysa diğer hastalıklardan ayrımının yapılması için ultrasonik inceleme, MR, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme yöntemleri de yağ bezesi varlığını doğrulamak için kullanılabilir. Bu yöntemlerle boyutunu, konumunu ve çevre dokulara olan etkileri değerlendirilir.
Büyük çoğunluğu iyi huylu olan yağ bezelerinin vücudun görünür yerlerde saptanması hastalar için estetik bir problem olarak kabul edilir, bunun dışındaki sırt ve karın bölgesindeki yağ bezeleri ise büyüyerek etraf dokulara bası uygulaması sonucu ağrıya sebep olması nedeniyle ya da travmaya bağlı enfeksiyon gelişmesiyle yağ bezeleri cerrahi olarak çıkartılır. Yağ Bezesi Ameliyatı Ankara kliniğimizde yağ bezesi işlemi için lokal anestezi altında işlem gerçekleştirilir. Bu işlem için genellikle ameliyathane ya da genel anesteziye ihtiyaç duyulmaz.
Poliklinik şartlarında lokal anestezi eşliğinde hasta hiç ağrı hissetmeden kısa sürede yapılan ve işlem sonrasında hastanın günlük hayatına rahatlıkla dönebildiği basit bir operasyondur. Operasyon sonrası çıkarılan yağ bezesi, mutlaka patolojik incelemeye gönderilir.
Yağ bezesi aldırma fiyatları, yağ bezesinin büyüklüğüne, yerleşim yerine ve derinliğine göre, işlemin kolaylık ve zorluk derecesine göre fiyatlandırılır.
Yağ bezeleri sıkılmamalıdır, genellikle küçük, zararsız ve iyi huylu olduğu için estetik problem yaratmadığı sürece takip edilen kitlelerdir. Eğer hastalar tarafından yağ bezeleri sıkılmaya çalışılırsa, elle çok müdahale edilir ise enfeksiyona, buna bağlı kızarıklık, ağrı ve apseye neden olabilir. Bu da takip gerektiren bir lipomun cerrahi olarak çıkarılmasına neden olabilir.
Yağ bezesini sıkmak, yağ bezesi içerisindeki yağ hücrelerini ezdiği için yağ nekrozu denilen probleme yol açabilir. Böyle durumlarda yağ bezelerini çıkartmak gerekir.
Yağ bezelerinin cerrahi olarak müdahale edilip çıkartılmasından sonra tekrarlama ihtimali nadirdir ancak yeniden oluşma ihtimali vardır. Yağ bezelerini aldırmak yeni oluşacak olan yağ bezesi oluşumunu engellemez. Kısaca nasıl olmayan bir yerde lipom oluşuyorsa, daha sonrada aynı ya da farklı bir yerde lipom oluşabileceği unulmamalıdır.
Doç. Dr. Sezai AydınGenel Cerrahi Ankara
DOÇ. DR. SEZAİ AYDIN