Tiroid, nefes borusu üzerinde 15-20 gr ağırlığında 2 ana loptan oluşan hormon üreten bezlerdir. Çok iyi kanlanan bir organdır.
İnsan vucudunda gram başına dakikada en çok kanlana organdır. Tiroid hormonlarını üretir.
Tiroid hormonları insan vücudunda normal seviyede olmalıdır. Bu hormonun çok ya da az salgılanması istenmeyen bir durumdur ve tedavi gerektirir.
Tiroid, boğazda adem elması olarak bilinen yapının altında, nefes borusunun üzerinde yer alan bir organdır.
Tiroid bezinden salgılanan hormonlar kan dolaşımı ile vücudun metabolik süreçlerini etkileyen endokrin bir bezdir. Tiroid bezinin fazla çalışmasıyla oluşan duruma hipertioridi, az çalışmasına da hipotiroidi denir. Her iki durumda da medikal tedavi gereklidir ve düzenli aralıklarla hormon seviyeleri kontrol edilerek hastalar takibe alınır.
Tiroid bezinin hormon üretiminde azalmaya bağlı oluşan hipotiroidi hastalığında bütün vücut fonksiyonları ve metabolizma yavaşlar. Hastalarda halsizlik, bitkinlik, kabızlık, cilt kuruluğu, ciltte pullanma, adet düzensizliği, kilo artışı, soğuğa intolerans, kansızlık, uykusuzluk gibi belirtilere yol açar.
Hormon üretiminin artmasıyla oluşan hiperparatiroidi hastalığında metabolizma hızlanır. Hastada çarpıntı, ellerde titreme, kilo kaybı, aşırı sinirlilik, terleme, sıcağa karşı intolerans, saç dökülmesi, halsizlik, yorgunluk, adet düzensizliği, ishal gibi bulgular ortaya çıkar. Bu nedenlerden dolayı tiroid bezlerinin üretmiş olduğu hormonlar vücutta normal seviyede olmalıdır.
Tiroid bezi hastalıklarını değerlendirirken kan ile tiroid bezi fonksiyonların bakılır. Bunun için kanda tiroid hormonları, USG ile tiroid bezinin yapısal değişikliği değerlendirilir.
Tiroid bezinde boyut artışı olabilir bu guatr olarak adlandırılır. USG, tiroid bezinde nodül oluşumunu da değerlendirebilir, nodül tek ya da birden fazla olabilir.
Tiroid hastalıkları şunlardır;
Tiroid bezinin büyümesine denir. Nedeni iyot eksikliğidir. İyot eksikliği olan bölgelerde sık görülür(endemik guatr). Diyete iyot eklenerek ve uygun durumda tiroid hormonu verilerek tedavi edilir.
Tiroid bezinin değişik bölgelerinde olan büyümeyle birlikte çok sayıda nodülün geliştiği tabloya denir. En sık görülen tiroid bezi hastalıklarından biridir. Genellikle tiroid hormonları normaldir. Eğer hastada bası belirtilerine neden oluyorsa (nefes darlığı vb..),kanser şüphesi varsa, tiroid hormonları fazla salgılanıyorsa, estetik olarak problem yaratıyor ise cerrahi planlanır.
Tiroid bezinde büyüme olmadan tek bir nodül saptanır ise, nodülün görüntüleme yöntemleri ile solid ve hipoaktif olması, çapının 2.5-3 cmyi aşması kanser riski açısından tiroid biyopsisi ve gereğin de errahi planlanır. Tek nodül, hiperaktif bir nodül ise aşırı hormon salınımına bağlı hipertiroidi bulguları (zehirli guatr) ortaya çıkar. İlaç tedavisiyle kontrol altına alınır. Sonrasında cerrahi ya da radyoaktif iyot tedavisi uygulanır.
Tiroid bezinin enflamatuvar hastalığıdır. Patojen ajanlara bağlı tiroiditler nadir görülürken, çoğunluğu otoümmin denilen (vücudun kendi tiroid hücrelerine karşı reaksiyon göstermesi) haşimato tiroiditi olarak bilinen tiroidittir. Tiroid bezi fonksiyonları başta fazla salınırken, tiroid hücrelerinin fonksiyonlarını kaybetmesine bağlı normale döner, sonraki zamanlarda tiroid hücrelerinin yok olmasıyla hormon salınımı azalarak hipotiroidi görülür. Gerektiğinde ilaç tedavisi verilir. Genellikle cerrahi tedaviye gerek yoktur, Tiroid kanseri açısından iyi takip edilmeleri gerekmektedir.
Otoümmin reaksiyona bağlı hormon salınımının artmasıyla oluşan (zehirli guatr) bir hastalıktır. Tiroid bezi büyür ve hipertiroidiye bağlı şikayetler ortaya çıkar. Bu hastalığa özel olarak gözlerin dışarıya çıkık olması görülebilir(egzoftalmi). Hastalar öncelikli olarak ilaç tedavisiyle tiroid hormonları normal seviyeye getirilir, sonrasında cerrahi planlanır. Eğer geç kalınır ise gözlerde olan değişiklikler cerrahi sonrası düzelmez ve estetik açıdan başka cerrahi girişimler gerekebilir.
Hipertioridi ve tiroid nodülleriyle giden bir hastalıktır. Tedavisinde amaç, tiroid hormonlarını normale getirmektir, sıklıkla cerrahi tedavi gerektirir.
Tiroid bezi içerisinde oluşan kitlelerdir. Tiroidde görülen en sık hastalıklardan biridir. Farklı büyüklük ve sayıda bulunurlar. Genellikle iyi huylu olmakla birlikte takibi gereklidir. Yaşla birlikte görülme sıklığı artar. Tiroidde saptana her nodül kanser değildir. kanser şüphesi durumunda biyopsi gerekir.
Kadınlarda daha sıktır. 1 cm ve üzeri olan nodüller muayenede ele gelir. Daha küçüklerinin tanısında ultrason faydalıdır. Yaklaşık %5 oranında kanser görülebilir. Bu kanserlerin çoğu da tek ya da hipoaktif nodüllerde ortaya çıkar. Ultrason eşliğinde iğne biyopsisi tanı koymada yardımcıdır. Bası semptomlarının olması, hipertiroidi varlığı, kanser gibi durumlarda tanı ve tedavisi hızlı bir şekilde düzenlenmeli ve yapılmalıdır.
Muayene ve ultrasonda şüpheli tiroid nodüllerini ince iğne biyopsisiyle değerlendirerek kanser ekarte edilmelidir. Büyük çoğunluğunun iyi huylu olduğu unutulmamalıdır. Ergenlik döneminde çıkan tiroid nodüllerinin, kanser olma ihtimalinin yüksek olduğu bilinmektedir.
Tiroid nodülü cerrahisinde bezin tamamı alınabilir (Total tiroidektomi). Tek bir lobu alınabilir (tek taraflı total tiroidektomi) ya da total tiroidektomi ile birlikte bölgesel lenf nodları temizlenir (kanser tanısı almış nodüller). Tiroid için yapılan operasyon ortalama 2 saat civarında olup hastalar operasyon sonrasında odasına alınır ve 4-5 saat sonra yemek yedirtilirek yürütülür ve çoğunlukla da ertesi gün taburcu edilirler.
Tiroid kanserlerinin büyük çoğunluğu foliküler hücrelerden kaynaklanan iyiferansiye tümörlerdir.
Prof. Dr. Sezai AydınGenel Cerrahi Ankara
PROF. DR. SEZAİ AYDIN
